Tuesday, April 29, 2008

Parti kurucularinin hicbiri Osmanli tebasi degildir ve Turkiye'yi hic gormemislerdir.

Buna ragmen, gormeden dusman olmuslardir. Yayimladiklari parti programinin hedefleri dehset vericidir.

Buna gore:

1. Bugunku duzen bir ihtilalle ortadan kaldirilmali, onun yerine ekonomik gerceklere ve sosyal adalete dayanan yeni bir cemiyet olusturulmalidir.

2. Partinin ilk ve yakin hedefi Turkiye Ermenistani' nin politik ve milli bagimsizligini saglamaktir.

4. Turkiye'de ihtilal yoluyla gerceklestirilecek olan hedeflere varilmak icin kullanilacak metot, propaganda, tahrik, tedhis, teskilatlanma ile koylu ve isci hareketidir.

6. Partide bir merkez komitesi kurulacaktir. Iscilerden ve koylulerden olusacak iki genis ihtilal grubu kurulacaktir.

Bunlardan ayri olarak gerilla ceteleri teskil edilecektir.

7. Ihtilali gerceklestirmek icin en musait zaman, Turkiye'nin harbe girdigi donem olacaktir.

8. Suryaniler, Kurtler, Turklere karsi mucadelede kazanilmalidirlar.9. Turkiye Ermenistani' nin bagimsizligi elde edildikten sonra ihtilal, Rusya ve Iran Ermenistani' na tesmil edilecek ve federatif bir Ermenistan kurulacaktir.Iste bu hayallere kapilan Ermeniler, bu yola onlari itip tesvik edenlerin de gayretiyle ulkede anarsi ortamini hazirladilar.

Boylece, bu ulkeyi bolmek isteyenlerle boldurmek istemeyenler arasinda kiyasiya bir mucadele basladi. Ama her seye ragmen, hukumetlerin hâlâ Ermeniler icin verilmis toplu bir surgun karari yoktur.

Bu kadar olaylara ragmen, hukumetler olabildigince serinkanlilikla olaylari yatistirmaya calismaktadirlar. Hincak Partisi Kumkapi numayisi olayini, Sasun isyanini, Babiâli numayisini, Zeytun isyanini ustlenecektir.

Goruldugu gibi, 1887 yilindan itibaren Ermeniler tum Anadolu'da her turlu tahrik ve tedhis hareketlerine giriseceklerdir.

Devlet uzun sure bu olanlara seyirci kalacak, eli kolu baglanacaktir. Bu durumda, aniden yillardir agir gelmeyen vergiler agir gelmeye baslayacaktir. Bahane pesinde kosanlar her defasinda bu bahaneleri kolayca bulacaklar, parti programinin geregini yapacaklardir.

Ermeni Ihtilalci Tasnak Partisi (Dasnaksutyun ) ise 1890 yilinda Tiflis'te kurulmustur.

Daha ziyade sosyalist olmayan, milliyetci genclerden olusmustur. Ermenice "federasyon" anlamina gelmektedir. Bu durumda Hincak Partisi'nin de bu gruba katildigi anlasilmaktadir. Ancak bu birlik fazla surmemis, 1891'de Hincaklar Federasyon ile iliskilerini, onlari cok yavas ve agir bulduklari gerekcesiyle kesmislerdir.

Tasnak Partisi'nin programi 1892 yilinda ortaya cikmistir. Buna gore:

- Ceteler teskil etmek,4 Her yola basvurarak halkin maneviyatini ve ihtilalci faaliyetini arttirmak,

- Halki silahlandirmak icin her yola basvurmak,


- Ihtilal komiteleri teskil edip, aralarinda siki irtibati temin etmek,

-Kavgayi tesvik etmek ve hukumet yetkililerini, muhbirleri, hainleri, soygunculari yildirmak,


-Hukumet muesseselerini yagmalamak ve harap etmek.. sayilabilir.Bu parti ayriliktan, bagimsizliktan soz etmemekte, reformlari talep etmektedir. Bu sekilde bir teror orgutu olarak ortaya cikan Tasnaklar, Osmanli Bankasi Baskini'ni, 1904 Sasun Isyani'ni, Yildiz Suikasti'ni ustlenmislerdir.

Boylece isyanlar donemi baslatilmistir.
Bu olaylari:
Anavatan Mudafileri Olayi ( 8.12.1882), Armenekan Ceteleriyle Catisma (Mayis 1889), Musa Bey Olayi (Agustos 1889), Erzurum Isyani (20 Haziran 1890), Kumkapi Numayisi (15 Temmuz 1890), Merzifon, Yozgat, Kayseri olaylari (1892-1893), Birinci Sasun Isyani (Agustos 1894), Zeytun (Suleymanli) Isyani (1-6 Eylul 1895), Divrigi (Sivas) Isyani (29 Eylul 1895), Babiâli Olayi (30 Eylul 1895), Trabzon Isyani (2 Ekim 1895), Egin (Mamuratul Aziz) Isyani (6 Ekim 1895), Develi (Kayseri) Isyani (7 Ekim 1895), Akhisar (Izmit) Isyani (9 Ekim 1895).

No comments: