ERMENİ TEHCİRİ SOYKIRIM İDDİALARINA KARŞI BİLİM ADAMLARININ TAVRI

Tarihi, tarih biliminin ölçüleri ve ilkeleri doğrultusunda algılayan bilim adamları, 1925 yılından bugüne kadar konuyla ilgili bilgi ve belgelerin orijinallerine ulaşmış, canlı şahitleri dinlemiş, olay yerlerinde bizzat gözlemde bulunmuş kişilerdir. Bunlar, 1925'ten beri Osmanlı arşivlerinin yabancı araştırmacılara açık olduğunu bilen ve belgelere bizzat ulaşan bilim adamlarıdır.

Dolayısıyla kanaatleri hakkındaki yorumu veya karşı görüşü, ancak onlar kadar konuyu derinlemesine bilenler yapabilecektir.
Bu nedenle Amerikalı 69 bilim adamının konuyla ilgili olarak Temsilciler Meclisi üyelerine sunduğu bir bildiri son derece önemlidir. Söz konusu bildiride şöyle denilmiştir(1):

"ABD Temsilciler Meclisi Üyelerinin Dikkatine

Türk, Osmanlı araştırmaları ve Ortadoğu üzerine uzmanlaşmış, aşağıda imzaları bulunan Amerikalı akademisyenler, ABD Temsilciler Meclisi'nin 192 sayılı kararında kullanılan dilin birçok açıdan yanıltıcı ve/veya yanlış olduğu görüşündedirler.
'İnsanlıkdışı Davranışları Anma Milli Günü' kavramına tam olarak destek vermemize karşın, söz konusu metinde dikkat çekilen aşağıdaki kısmı kabul edilemez buluyoruz:
... Türkiye'de 1915 ve1923 yılları arasında gerçekleştirilen soykırımın kurbanları olan 1,5 milyon Ermeni kökenli insan..."

Çekincelerimiz 'Türkiye' ve 'soykırım' sözcüklerinin kullanılması konusunda odaklanmakta olup aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

14. yüzyıldan 1922'ye kadar, günümüzde Türkiye olarak, daha doğrusu 'Türkiye Cumhuriyeti' olarak adlandırılan alan, çok dinli, çok uluslu bir devlet olan Osmanlı İmparatorluğunun bir parçasıydı. Nasıl Habsburg İmparatorluğunu günümüz Avusturya Cumhuriyeti ile eş saymak yanlışsa, Osmanlı İmparatorluğunu, Türkiye Cumhuriyeti ile bir tutmak da yanlıştır.
Günümüz Türkiye Cumhuriyetinin 1923 yılında kurulmasıyla sonuçlanan Türk Devrimiyle 1922'de tarih sahnesinden silinmiş olan Osmanlı İmparatorluğu, şu anda Güneydoğu Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da bulunan ve sadece bir tanesinin Türkiye Cumhuriyeti olduğu 25'ten fazla devletin topraklarını ve halklarını bünyesinde barındıran bir devletti. Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı zamanında gerçekleşen hiçbir olaydan sorumlu tutulamaz. Ancak kararda 'Türkiye' adını kullanarak kararı yazanlar 1915 ve 1923 yılları arasındaki 'soykırım'ın sorumluluğunu Türkiye'ye yüklemek istemişlerdir.

'Soykırım' suçlamasına gelince, bu açıklamayı imzalayanların hiçbiri Ermenilerin çektikleri acıların boyutlarını küçümseme amacını taşımamaktadır. Aynı şekilde söz konusu bölgedeki Müslüman halkın da acılarının farklı şekilde değerlendirilemeyeceği görüşündeyiz. Şu ana kadar ortaya konan kayıtlar, toplumlararası bir iç savasın, (Müslüman ve Hıristiyan gruplar arasındaki) Birinci Dünya Savaşı sırasındaki bulaşıcı hastalıklar, kıtlık ve Anadolu ve çevresindeki alanlardaki katliamlar ve acılar ile daha da karmaşık bir hale geldiğine işaret etmektedir.

Gerçekten de söz konusu yıllar boyunca, bölgede, geçen on yılda Lübnan'da yaşanan trajediden çok farklı olmayan bir sürekli savaş durumu yaşanmıştır Hem Müslüman hem de Hıristiyan nüfus arasındaki kayıplar büyük rakamlardadır. Ancak saldırgan ve masum olanı ayırt edebilmek, çok sayıda Hıristiyan kadar Müslümanın da içinde bulunduğu Doğu Anadolu halkının hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan olayların nedenlerini belirleyebilmek için tarihçilerin ulaşmaları gereken daha birçok belge ve bulgular vardır.

Tarihi devlet adamları ve politikacılar yapar, bilim adamları ise yazar. Bu sürecin işlemesi için bilim adamlarına, geçmişteki devlet adamları ve politikacıların yazılı kayıtlarına ulaşabilme şansı verilmelidir Şimdiye kadar, konuyla ilgili olan Sovyetler Birliği, Suriye, Bulgaristan ve Türkiye'nin arşivlerinin büyük kısmı tarihçilere kapalı tutulmuştur. Bu arşivlere ulaşılıncaya kadar Temsilciler Meclisinin 192 sayılı kararı kapsamındaki Osmanlı İmparatorluğunun 1915-1923 yılları arasındaki tarihi tam olarak bilinemez.

Biz ABD Kongresinin bu ve bununla ilgili konularda tarih arşivlerinin tam olarak açılmasını teşvik etmesi ve tarihsel olaylar hakkında, tam aydınlığa kavuşturulmadan ithamlarda bulunmaması gerektiğine inanıyoruz. Temsilciler Meclisinin 192 sayılı kararındaki gibi ithamlar kaçınılmaz olarak Türkiye halkı hakkında adaletsiz yargılara varılmasına ve belki de tarihçilerin bu trajik olayları anlamakta kaydetmeye başladıkları gelişmeye zarar verilmesine yol açacaktır.

Yukarıdaki yorumların da gösterdiği gibi, Osmanlı-Ermenileri'nin tarihi tarihçiler arasında sıkça tartışılan bir konundur ve tarihçilerin bir çoğu da 192 sayılı karardaki ifadelere katılmamaktadır. Kongre bu kararı kabul ederse, tarihsel sorunun hangi yanının doğru olduğuna yasa yolu ile karar vermeye çalışmış olacaktır Tarihsel olarak şüpheli varsayımlara dayalı böylesine bir karar, sadece dürüst tarihsel araştırmaya zarar verir ve Amerikan yasama sürecinin güvenirliliğini sarsar.
19 Mayıs 1985 Prof. Dr. Rıfaat Abou-El-HajTarih, California State ÜniversitesiDoç. Sarah Moment AtisTürk Dili ve Edebiyatı, Wisconsin ÜnivertesiDoç. Darl BarbırTarih, Siena Yüksekokulu (New York)İlhan BAŞGÖZUral-Altay Çalışmaları Bölümü Türk Araştırmaları Programı Direktörü, İndiana ÜniversitesiProf. Daniel G. HatesAntropoloji, New York Şehir ÜniversitesiProf. Ülkü BatesSanat tarihi, New York Şehir ÜniversitesiProf. Gustav BayerleUral-Altay Çalışmaları, Indiana ÜniversitesiProf. Andreas G. E. Bodroglifetti Türk ve İran Dilleri, California ÜniversitesiDoç. Kathleen BurrilTürk Araştırmaları, Columbia Üniversitesi Prof. Alan FisherTarih, Michigan ÜniversitesiProf. Timothy ChildsEğitmen, Johns Hopkins ÜniversitesiProf. Shafiga DauletSiyaset Bilimi, Connecticut ÜniversitesiProf. Roderic DavisonTarih, Gorge Washington ÜniversitesiOrd. Prof. Walter DennySanat Tarihi & Yakın Doğu Araştırmaları, Massachussets ÜniversitesiDr. Alan DubenAntropolog, Araştırmacı, New YorkDoç. Ellen ErvinTürkçe Araştırmalar, New York Üniversitesi Prof. Caesar Farahİslam & Ortadoğu Tarihi, Minnesota ÜniversitesiProf. Carter FindleyTarih, Ohio State ÜniversitesiProf. Micfıael FinefrockTarih, Charleston YüksekokuluDoç. William HickmanTürkçe, California Berkeley ÜniversitesiE. Doç. Frederick LatimerTarih, Utah ÜniversitesiProf. John HymesTarih, Glenville State YüksekokuluDr. Heath W. LowryTürk Araş. Ens., Inc. Washington D.C.Prof. Halil İnalcıkOsmanlı Tarihi, Amerikan Sanat & Bilim Akademisi Üyesi, Chicago ÜniversitesiDoç. Ralph JaeckelTürkçe, California ÜniversitesiDoç. Ronald JenningsTarih & Asya Araştırmaları, Illinois ÜniversitesiDoç. Cornell FleischerTarih, Washington ÜniversitesiProf. Peter GoldenTarih, Rutgers Üniversitesi Prof. Tom GoodrichTarih, Indiana ÜniversitesiDr. Andrew CouldOsmanlı Tarihi, Arizona, Flagstaff Prof. William GriswoldTarih, Colorado State ÜniversitesiProf. Tibor Halasi-KuvTürk Araştırmaları, Culombia ProfesörOrd. Prof. J. C. HurewitzOrta-Doğu Enstitüsü eski Direktörü, Colombia ÜniversitesiProf. AvgdorlevyTarih, Brandens ÜniversitesiProf. Bernard LewisYakın Doğu Tarihi, Princeton UniversitesiDoç. Justin McCarthyTarih, Louisville ÜniversitesiProf. Jon MandavilleOrtadoğu Tarihi, Portlant State ÜniversitesiProf. Michael MeekerAntropoloji, California ÜniversitesiDoç. James KellyTürkçe, Utah ÜniversitesiYardımcı Prof. Kerim BeySoutheastem Üniversitesi Prof. Metin KuntOsmanlı Tarihi, New YorkDoç. William OchsenwaldTarih, Virginia Polytechnic Enstitüsü Doç. Robert OlsonTarih, Kentucky ÜniversitesiDoç. William PeachyYahudi ve Yakın Doğu Dilleri & Edebiyatları, Ohio State ÜniversitesiDoç. Donald QuataertTarih, Hauston ÜniversitesiProf. Howard ReedTarih, Connecticut ÜniversitesiProf. Dank Wart RustowSiyaset Bilimi, New York Şehir ÜniversitesiDoç. Ezel Kural ShawTarih, California Üniversitesi Prof. John Masson Simth, JRTarih, California Berkely UniversitesiDr. Svat SoucekTürkolog, New YorkDr. Philip SoddardOrtadoğu Ens. Direktörü, Washington, D.C.Prof. Frank TachauSiyaset Bilimi, Chicago, Illinois ÜniversitesiRobert StaabOrtadoğu Merkezi Direktör Yardımcısı, Utah ÜniversitesiProf. Rhoads MurpheyOrtadoğu Dilleri, Kültürleri ve Tarihi, Columbia Üniversitesi Doç. June StarrAntropoloji, Suny Stony BrookProf. James Stewart-RobinsonTürk Araştırmaları, Michigan ÜniversitesiProf. Thomas NaffTarih, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Direktörü, Pennsylvania ÜniversitesiDoç. John WoodsOrtadoğu Tarihi, Chicago ÜniversitesiProf. Pierre OberlingTarih, New York Şehir ÜniversitesiDoç. Madeline ZılfıTarih, Maryland ÜniversitesiProf. Metin TamkoçUluslararası Hukuk, Texas Tech. ÜniversitesiProf. Stanford ShawTarih, California Üniversitesi.Dr. Elaine SimthTürk Tarihi, Emekli Dışişleri GörevlisiDoç. David ThomasTarih, Rhode Island YüksekokuluDoç. Grace M. SimthTarih, California Berkely ÜniversitesiDoç. Margaret L. VenzkeTarih, Dickinson Yüksekokulu (Pennsylvania)E. Prof. Donald WebsterTürk TarihiProf. Walter WeikerSiyaset Bilimi, Rutgers Üniversitesi Prof. Warren S. Walkerİngilizce, Türkçe Sözlü Hikayeler Arşivi Direktörü, Texas Tech. ÜniversitesiBatı Avrupa devletleriyle, Rusya destekli Ermeni iddiaları ve Ermenilerin ileri sürdükleri belgelerin doğuluk durumunu tartışmak üzere Türkiye tarafından değişik zamanlarda çağrılar yapılmıştır. Bu çağrılar, hem doğrudan Ermeni bilim adamlarına hem de Ermenilerin propagandasını üstlenen şahıslara yapılmıştır. Ancak bunların önemli bir bölümünün gerekçe göstermeden toplantıya katılmadıkları bilinmektedir. Bunun son örneği 1990 yılında toplanan XI. Türk Tarih Kongresi'nde yaşanmıştır.
XI. Türk Tarih Kongresinde ilk defa olarak bir "Ermeni Seksiyonu" programlanmış ve bu seksiyondaki tartışmalara "Ermeni Davası Savunucusu" yabancı tarihçiler de davet edildiği halde, her biri çeşitli mazeretler ileri sürerek, bu bilimsel tartışmalara katılmaktan kaçınmışlardır.
5-9 Eylül 1990 tarihleri arasında Ankara'da düzenlenen XI. Türk Tarih Kongresi'ne Ermeni sorunuyla ilgili olarak davet edilen yabancı bilim adamlarının listesi şöyledir: Prof. Dr. Heath LOWRY (Katıldı)
Garin ZEDLIAN (Cevap vermedi)
Prof. Dr. Bernard LEWIS (Katılamadı)
Prof. Dr. Justin McCARTHY (Katıldı)
Prof. Dr. Stanford SHAW (Katıldı)
Prof. Dr. Anthony BRYER (Cevap vermedi)
Dr. Andrew MANGO (Katıldı)
Prof. Dr. Salahi R. SONYEL (Katıldı)
Prof. Dr. M.MARMURA (Cevap vermedi)
Prof. Dr. Allan CUNNIGHAM (Cevap vermedi)
Prof. Dr. Robert ANCIAUX (Katıldı)
Prof. Dr. Aryeh SHMUELEVITZ (Katıldı)
Prof. Dr. Jak YAKAR (Katıldı)
Prof. Dr. Hans G. MAJER (Katılamadı)
Prof. Dr. Wolf Dietrich HUTTEROTH (Cevap vermedi)
Prof. Dr. Klaus KREISER (Katılamadı)
Prof. Dr. Jean-Paul ROUX (Cevap vermedi)
Prof. Dr. Paul DUMONT (Katıldı)
Prof. Dr. Robert MANTRAN (Katılamadı)
Prof. Dr. Richard HOVANNISIAN (Cevap vermedi)
Dr. Gerard LIBARDIAN (Cevap vermedi)
Dr. Levon MARASHLIAN (Katıldı)
Prof. Dr. Vahakn DADRIAN (Cevap vermedi)
Christopher WALKER (Katılamadı)
Anahid Ter MIMASSIAN (Katılamadı)
Tessa HOFFMAN (Cevap vermedi)

KAYNAK:1) Yıldırım, Dr. Hüsamettin-; Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Ankara 2000.
© Özkan BOSTANCI ozkanbostanci.1@gmail.com
TOPLUMveBARIS@yahoogroups.com